Παγκόσμιος μινώταυρος
Δευτέρα 25 Ιουνίου 2018
Είναι αλήθεια ότι ο Τραμπ είναι ένας επιχειρηματίας που εννοεί να κυβερνά την Αμερική σαν να ήταν μία μεγάλη επιχείρηση. Γι’ αυτό του έχουν γίνει έμμονη ιδέα τα θηριώδη εμπορικά ελλείμματα που έχουν οι Η.Π.Α. σε σχέση με τους βασικούς εταίρους τους:
375 δισ.$ με την Κίνα, 71 δισ.$ με το Μεξικό, 69δισ.$ με την Ιαπωνία, 64δισ.$ με τη Γερμανία. [Η αξία δηλαδή των εισαγωγών που πραγματοποιούν οι Η.Π.Α. από τις πιο πάνω χώρες είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από την αξία των εξαγωγών τους προς αυτές.]
Με στόχο λοιπόν να εκβιάσει διμερείς συμφωνίες για το άνοιγμα των αγορών των ανταγωνιστών του στα αμερικανικά προϊόντα κήρυξε πρόσφατα εμπορικό πόλεμο, επιβάλλοντας δασμούς σε χιλιάδες προϊόντα, γεγονός που θα τα καταστήσει ακριβότερα και γι’ αυτό λιγότερο ανταγωνιστικά σε σχέση με τα αμερικανικά. Ήδη το πέτυχε με τη Νότια Κορέα και ελπίζει ότι θα το πετύχει και με τους υπόλοιπους.
Ο «Παγκόσμιος Μινώταυρος» μένει νηστικός…Την αλληγορία αυτή εισήγαγε στη διεθνή βιβλιογραφία ο Γιάνης Βαρουφάκης, πριν γίνει…υπουργός, όταν ακόμα πραγματικά διέπρεπε ως συγγραφέας και καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο «Παγκόσμιος Μινώταυρος», λοιπόν, αναφέρεται στο διπλό έλλειμμα των Η.Π.Α. (του κρατικού προϋπολογισμού και το εμπορικό) και στον ρόλο που έπαιξε το διπλό αυτό έλλειμμα στη διαμόρφωση της παγκόσμιας ευαίσθητης ισορροπίας.
Πριν από το 1971, λειτουργούσε ένας απλός, οφθαλμοφανής Μηχανισμός Ανακύκλωσης Πλεονασμάτων: Οι Η.Π.Α. διατηρούσαν μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα τα οποία τα ανακύκλωναν διοχετεύοντάς τα με διάφορους τρόπους στον υπόλοιπο κόσμο (π.χ. οικονομική στήριξη Ιαπωνίας, σχέδιο Μάρσαλ για την Ευρώπη). Τα κέρδη δηλαδή που αποκόμιζαν από τις εξαγωγές τους - που ήταν πολλαπλάσιες των εισαγωγών τους - τα διοχέτευαν στους συμμάχους τους για να διασφαλίζουν την υποστήριξη και την υποταγή τους.
Όταν όμως τα πλεονάσματα μετατράπηκαν σε έλλειμμα κάποια στιγμή, στα τέλη της δεκαετίας του 60΄, αυτός ο μηχανισμός εξέπνευσε. Στη συνέχεια δημιουργήθηκε ένας άλλος, καθόλου οφθαλμοφανής μηχανισμός ανακύκλωσης πλεονασμάτων: ο παγκόσμιος Μινώταυρος όπως ονομάζεται. Τι έκαναν οι ΗΠΑ; Όλο και αύξαναν το διπλό τους έλλειμμα, απορροφώντας με αυτόν τον τρόπο τα εμπορικά πλεονάσματα της Ευρώπης και της Ασίας (δημιουργώντας έτσι την απαραίτητη ζήτηση για τα γερμανικά, ιαπωνικά και κινεζικά προϊόντα).
Σε αντάλλαγμα, οι επιχειρήσεις και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ανά τον κόσμο έστελναν το 70% των κερδών τους (των κεφαλαιακών πλεονασμάτων) στη Wall Street, επένδυαν δηλαδή σε ομόλογα που εξέδιδαν αμερικανικές τράπεζες. Έτσι, έκλεινε ο κύκλος της ανακύκλωσης.
Και γιατί ονομάζεται Μινώταυρος; Ο μυθολογικός Μινώταυρος ήταν ένα τραγικό κτήνος, το οποίο τάιζαν οι ηττημένοι Αθηναίοι, στέλνοντας στην Κρήτη ό,τι πιο πολύτιμο είχαν, με αντάλλαγμα την ειρήνη και μια σχετική ευημερία. Έτσι, και στην περίοδο από τη δεκαετία έως το 2008: ο υπόλοιπος κόσμος έστελνε τα προϊόντα και τα κέρδη του στη Wall Street (περίπου 3 με 5 δισεκατομμύρια $ την ημέρα), με αντάλλαγμα ζήτηση για τα εργοστάσια, δουλειές για τους εργαζομένους και μια ικανοποιητική ανάπτυξη.
Όμως το τσουνάμι κεφαλαίων που έστελνε η υφήλιος στη Wall Street της έδωσε την ευκαιρία να δημιουργήσει δικό της ιδιωτικό – τοξικό χρήμα (βλέπε τοξικά ομόλογα Lehman Brothers). Παρήγαγε δε τόσο, που τελικά κατέρρευσε υπό το βάρος της ύβρεώς της. Και μαζί της παρέσυρε τον μοντέρνο Παγκόσμιο Μινώταυρο. Από τότε, το κραχ του 2008, χωρίς αυτό το κτήνος να ανακυκλώνει τα πλεονάσματα της υφηλίου, η διεθνής οικονομία πηγαίνει από τη μία κρίση στην άλλη. Και καθώς η Ευρωζώνη ήταν αρχιτεκτονικά προβληματική (δεδομένου ότι βασιζόταν στη ζήτηση των προϊόντων που δημιουργούσε ο Μινώταυρος), η κρίση του Ευρώ δεν μπορεί παρά να ιδωθεί μέσα από το πρίσμα του θανάσιμου πλήγματος που δέχθηκε ο παγκόσμιος Μινώταυρος με το κραχ του 2008.